De G1000-en die de afgelopen jaren zijn georganiseerd blijken zeer succesvol. Zonder uitzondering zijn de uitkomsten van het G1000-burgerberaad door de politiek geheel of nagenoeg geheel vertaald in beleid en uitvoeringsprogramma’s. Bovendien gingen deelnemers zelf aan de slag om de uitkomsten van een G1000 te realiseren. Ook blijft er nog jarenlang na afloop van een G1000 een Monitor/Klankbordgroep van deelnemers actief. Als gesprekspartner van de overheid en andere belangengroepen om het over de realisatie van de uitkomsten te hebben en die te bewaken.
Voorbeeld Heerenveen
Zo heeft de gemeente Heerenveen onlangs, 5 jaar na afloop van de G1000Heerenveen, mede door de niet aflatende support van de Monitor/Klankbordgroep, besloten om te investeren in een ondergrondse parkeergarage en zo de herontwikkeling van functies en ruimte in het hart van Heerenveen mogelijk te maken. Geheel in lijn met de uitkomsten van het burgerberaad. Terwijl de uitgave die hiervoor nodig is, 24,5 miljoen, toen (nog) niet voorzien was. De raad van Heerenveen heeft zich daarmee ook 5 jaar na dato opnieuw gecommitteerd aan de uitkomsten van de G1000. En dat is toch wel echt memorabel.
Iedereen zet zich in
De sleutel voor dit succes is ‘gedeeld eigenaarschap’: inwoners, ambtenaren, politici, bestuurders, ondernemers en beleggers zijn allemaal betrokken. In Heerenveen zijn ze door de G1000Heerenveen mede-eigenaar geworden van de ontwikkelingen in het centrum van Heerenveen. En dus ook van de plannen voor een omvangrijke herstructurering van het centrum. Direct na afloop van het burgerberaad was dit merkbaar toen een afvaardiging van ondernemers en beleggers zich hardmaakte voor het Burgerakkoord. Zij gingen voorafgaand aan het besluit over de uitkomsten langs bij de gemeenteraad om te melden dat zij vonden dat de uitkomsten écht overgenomen moesten worden.
Ook als het even tegenzit…
Vervolgens ontstond er een nieuwe realiteit: de raad moest bezuinigen. Dat betekende dat er nieuwe keuzes moesten worden gemaakt. Het betoog van de projectleider om het centrumplan te ontzien werd ondersteund door een krachtige lobby van de Monitor/Klankbordgroep. Niet alleen de raad werd benaderd. Ook medebewoners die zich lieten verrassen door de plannen voor de bouw van een woontoren werden geïnformeerd door de Monitor/klankbordgroep. Zij kregen een uitgebreide toelichting waarom het ook in hun belang was om de bouw van de woontoren door te laten gaan.
Dit leidt tot kostenbesparingen en versnelling
Dit zijn maar enkele van de praktische voorbeelden hoe gedeeld eigenaarschap werkt in de praktijk. In het geval van de centrumontwikkeling heeft het Heerenveen tonnen bespaard aan de inhuur van externe expertise, contra-expertises en proceskosten. Daardoor konden de procedures vlotter worden doorlopen én komt het centrumplan veel sneller uit de steigers.
Hoe realiseert een G1000 dit gedeelde eigenaarschap?
Dit gedeelde eigenaarschap realiseren we op verschillende manieren.
- Door deelnemers aan een burgerberaad geen opdracht te geven, maar door hen uit te nodigen om zich, samen met de gemeente en werkgevers, te verdiepen in een opgave of issue.
- Door niet vooraf een afgebakende vraag te definiëren, maar de vragen over te laten aan de deelnemers in het beraad zelf en erop te vertrouwen dat zij als praktijkdeskundigen dat bij uitstek zelf kunnen.
- Door de deelnemers niet vooraf te binden aan kaders, maar hen de gelegenheid te geven om zelf kaders te formuleren voor de besluitvorming en planontwikkeling door de politiek.
- Door hen niet vooraf te bombarderen met informatie, maar hen de gelegenheid te bieden om zich de materie stap voor stap eigen te maken en zich daarbij te baseren op eigen inzichten en keuzes.
- Door te zorgen dat, waar de deelnemers daarom vragen, wel alle informatie en deskundigheid beschikbaar is die zij nodig vinden om tot goede voorstellen te komen.
- Door de in de deelnemersgroep aanwezige kennis en wijsheid optimaal te ontsluiten. Dit doen we door niet slechts één dag te overleggen, maar dit overleg gedurende alle 5 dagen van het burgerberaad te laten plaats vinden.
- Door zoveel deelnemers toe laten in het beraad als praktisch mogelijk is. Omdat meer deelnemers meer wijsheid en diversiteit. Varierend van 150-750 deelnemers.
- Door dit overleg inhoudelijk niet te laten beperken of sturen door gespreksleiders onder het mom dat iedereen wel deel moet kunnen nemen, maar de deelnemers te stimuleren om, met een set heldere spelregels in de hand, dit overleg zelf met elkaar te voeren. Waar nodig en alleen op verzoek van de deelnemers zelf wordt dit ondersteund door professionele facilitatoren. Zij helpen de groep om ongemakken met elkaar op te lossen.
Deze benadering kan kort samengevat worden onder het motto: ‘Burger, leid jezelf!’. Omdat wij geloven dat dát de basis is voor échte democratie!
Onafhankelijkheid is cruciaal
Natuurlijk zijn er nog andere zaken die de impact van een G1000 vergroten. Zo spreken we vooraf af dat het burgerberaad niet van de gemeente is, maar onafhankelijk gepositioneerd wordt tussen de gemeente en de burgers in. Deze onafhankelijke positie helpt de wantrouwende burger om het beraad te vertrouwen. Maar het helpt ook de politicus, omdat het hem/haar/hen de ruimte geeft om zichzelf vrij ten opzichte van het beraad te positioneren. Het brengt de burger op een gelijkwaardig niveau met het bestuur van de overheid. In de woorden van Camille Skutnik (zie dit recente onderzoek): ‘de machtsafstand wordt ingrijpend verkleind’.
De deskundigheid van de deelnemers
Bovendien maken de zorgvuldigheid van het proces en de intensiteit en de kunde waarmee de deelnemers zich met het onderwerp bezighouden elke keer zo’n grote indruk dat het helemaal niet nodig is om vooraf allerlei dwingende afspraken te maken. Integendeel, die werken contraproductief omdat het beraad daardoor voor je het weet politiek wordt. En als íets de effectiviteit van een burgerberaad aantast, is het wel wanneer een burgerberaad politiek wordt.
Iedereen doet mee
Als laatste, en wat ons betreft belangrijkste, element in de effectiviteit van de G1000 is dat ook politici, ambtenaren en werkgevers aangesproken worden op hun burgerschap en op hun commitment aan de gemeenschap. G1000.nu nodigt hen daarom ook uit om deel te nemen aan het beraad. In gepaste aantallen, zodat de inwoners niet ondersneeuwen. Onder het motto: ‘het hele systeem in de zaal’. Dit is een belangrijk principe uit het transitie-denken: als je wilt dat een systeem in beweging en tot verandering komt, zul je ervoor moeten zorgen dat de personen die het systeem vormen en de dynamiek van het systeem bepalen, met elkaar een gedeelde werkelijkheid overeenkomen. Dat lukt alleen door dialoog in te zetten.
En dat heeft resultaat!
G1000, ooit bedacht om de kloof tussen burgers en overheid te overbruggen, heeft zich de afgelopen 10 jaar gespecialiseerd in het voeren van deze gelijkwaardige dialoog. Het is mooi om te zien dat de resultaten van die inspanning zichtbaar worden. En dat op steeds meer plekken overheid en burgers, dankzij de inzet van een G1000, een samenwerking met elkaar aangaan en samen optrekken om moeilijke problemen in de gemeenschap op te lossen. En elkaar daarbij steeds meer gaan waarderen!