Democratie is gemaakt om ondemocratisch te zijn
Zo gooit Roman Krznaric de knuppel in het hoenderhok in zijn boek Geschiedenis voor morgen. “Het veelgeprezen ideaal van representatief bestuur werd uitgevonden om een democratische politiek te voorkomen, niet om die mogelijk te maken.” Sanne las dit boek en deelt haar reflectie lees meer
In gesprekken lijkt het soms of representatieve democratie de enige echte vorm van democratie is. Wat interessant is, want het origineel waar we naar verwijzen is het Atheense model. Ook daarin mocht niet iedereen meepraten (vrouwen en “rechtelozen” werden “natuurlijk” uitgesloten), maar een groep van 30.000 tot 50.000 mannelijke burgers klinkt toch al heel wat breder dan de 150 volksvertegenwoordigers in Nederland.
Het eerste wat je dan vaak hoort: maar met zo veel mensen kun je geen land besturen. Dat zagen ze in Athene ook. Dus wat deden ze daar? Naast de wekelijkse vergadering met duizenden mannen, verkozen ze jaarlijks 500 vertegenwoordigers door, jawel, loting. Ook de rechtelijke macht werd door loting geselecteerd.
Wat betekent dit? Dat 50 tot 70% van de mannelijke inwoners eenmaal in hun leven een jaar lang verantwoordelijkheid kregen voor het reilen en zeilen van hun stad! Wat een verschil met per bestuurslaag één keer in de vier jaar een bolletje roodkleuren (oké, steeds vaker in ons geval).
Wat ik leuk vind: Roman Krznaric grijpt niet alleen terug op deze Atheense democratische geschiedenis, maar kijkt hiervoor ook naar Afrika. Afrika, een gigantisch continent met eindeloos veel verschillende culturen. En dus ook eindeloos veel verschillende bestuursvormen. Waaronder vele vormen van ‘gemeenschapsdemocratie’. Maar ook in Europa bestonden er meer directe vormen van democratie. Zo kent Zwitserland een lange traditie van gemeenschapsdemocratie en worden daar nog steeds volksvergaderingen, zo geheten Landsgemeinde, gehouden.
Hoe zit het nu met dat representatieve bestuur? Waarom hebben we in “het westen” daarvoor gekozen? Wat in elk geval een groot voordeel was: je kunt als bestuurders bepalen wie er mogen stemmen – en wie dus niet. Bovendien, zo was het idee, zijn professionele bestuurders beter in het dienen van het algemeen belang dan “gewone burgers” samen.
Het lijkt er dus niet op dat die stichters van de westerse democratie bijzonder veel vertrouwen hadden in de gemeenschap. Of – wat natuurlijk ook mogelijk was – ze twijfelden eraan of die gemeenschap behulpzaam zou zijn voor het dienen van hun eigen belangen.
En weet je, als ze een beetje hadden opgelet, die founding fathers van representatief bestuur, wisten ze dondersgoed dat een gemeenschap prima keuzes kan maken die het algemeen belang dienen. Die ervaring was er op allerlei plekken wereldwijd en dat zien we bij G1000 ook elke keer gebeuren in onze burgerberaden.
Als je doel is om de belangen van jezelf en je gelijken te behartigen, kun je beter kiezen voor een zogeheten representatieve democratie (die over het algemeen weinig representatief is, maar dat terzijde). Tenminste: zolang jij en jouw gelijken dan dat bestuur vormen…
Roman Krznaric gebruikt de term ‘gemeenschapsdemocratie’. Ik vind dat een geweldig woord. En een woord dat perfect past bij wat we bij G1000 doen. Gemeenschapsvorming door het faciliteren van gemeenschapsdemocratie. Om samen de samenleving vorm te geven. Om in gemeenschap richting te bepalen en keuzes te maken.
Hoe zou jij dit verder vorm willen geven in Nederland? Waar zie jij kansen voor meer gemeenschapsdemocratie? Hier kun je over meepraten op LinkedIn.