Schaduw van oneerlijkheid
Wie verwacht dat het democratisch ideaal van vrij en gelijk burgerschap ooit zal worden gerealiseerd zal volgens Green altijd bedrogen uitkomen. Alleen al omdat er in een representatieve democratie miljoenen volgers zijn tegenover enkele duizenden politici maakt dat er al sprake is van ongelijkheid. Zoals van Reybrouck in een artikel in de Guardian zei:: “In an election, you may cast your vote, but you are also casting it away for the next few years”. De meeste burgers zien zichzelf als gevolg daarvan op grote afstand van de machthebbers. Ten opzichte van hen die wel dergelijke machtsposities weten te bekleden ervaart de burger een gevoel van ongelijkheid. Vaak uitmondend in gemopper, verontwaardiging, afgunst tot het geheel afwijzen van het politieke systeem. Hij ervaart met andere woorden de ‘Schaduw van oneerlijkheid’. In de jaren dat wij ons mandaat aan de politici hebben gegeven bepaalt de politicus in het spel om de macht, in belangrijke mate zijn eigen koers. We kunnen als burger onvoldoende nagaan in hoeverre deze koers mede bepaald is door wat wij vinden. Bovendien hebben heel veel mensen over heel veel onderwerpen helemaal geen mening. Omdat ze vinden dat het ze niet aan gaat, het teveel tijd vereist om je een mening te vormen of gewoon omdat het je niet interesseert. In een ideale democratie heeft iedereen evenveel kans om tot de macht toe te treden. In werkelijkheid wordt veel bepaald door je sociaal culturele achtergrond, opleiding en media capaciteiten. Ook hier is dus sprake van ongelijkheid.
Tweederangs burger
Green betoogt dat het de burger, die gezien het bovenstaande eigenlijk een tweederangs burger is, vrij staat om ongenuanceerd af te geven op de politiek omdat hij buiten de macht staat. Gebaseerd op onderzoek geeft hij aan dat de interesse voor de politiek, bij de burger, in de meeste democratieën gering is. Zij stemmen op basis van ruwe meningen en sympathieën voor bepaalde politici. Wij identificeren ons veel meer met bepaalde groepen in de samenleving, onze etnische achtergrond of culturele groep dan met politieke partijen. Het blijkt zelfs dat wij vaker de mening van de partij waarop we gestemd hebben overnemen dan dat we kiezen voor een partij die onze mening vertegenwoordigt.
brugfunctie politicus verdwijnt
De politicus heeft een brugfunctie tussen bestuur en burger. Nu het lijkt het alsof er tussen burger en politiek twee werkelijkheden bestaan voldoet die brugfunctie niet meer. In het stemhokje geven we nu nog een oordeel over de recente optreden van de regering, in plaats van een keuze voor een bepaald beleid. De uitslag van de stemming biedt dus geen duidelijke opdracht aan een nieuwe regering maar is een afstraffing of beloning van de vorige.
In gesprek met Jeffrey Green
Tijdens de G1000University kunt u met Green in gesprek gaan over zijn ideeën en de vraag in hoeverre een G1000 kan bijdragen aan het ideaal van de democratie waarin de burger actief betrokken is bij de ontwikkeling en evaluatie van het beleid.
Jeffrey Edward Green (42) doceert politieke theorie aan de universiteit van Pennsylvania. Hij heeft zich aanvankelijk gespecialiseerd in antieke politieke filosofie, maar schrijft nu over de staat van de hedendaagse democratie. Zijn eerste boek, The Eyes of the People, werd bekroond door de
American Political Science Association. Zijn nieuwe boek, The Shadow of Unfairness: A Plebeian Theory of Liberal Democracy, is in juli verschenen bij Oxford University Press.
(Dit artikel is geschreven met dank aan Hans Wansink van de Volkskrant)